Tư vấn và kiểm tra sức khỏe trước khi kết hôn sẽ giúp cho nam nữ thanh niên nắm vững kiến thức tình dục thông qua giáo dục tâm sinh lý tình dục và đạo đức tình dục, nhờ đó có được cuộc sống tình dục có lợi sau khi kết hôn. Tư vấn và kiểm tra sức khỏe còn giúp cho đôi vợ chồng trẻ học được kiến thức thụ thai và tránh thai khoa học. Sau khi kết hôn mà chưa muốn có con, các cặp vợ chồng trẻ có thể lựa chọn phương pháp tránh thai hiệu quả và thích hợp, tránh nạo thai do cái thai ngoài ý muốn và họ có đủ khả năng tự bảo vệ sức khỏe sinh sản. Khi muốn có con, có thể tính toán một cách khoa học để lựa chọn thời gian thụ thai thích hợp.
Tiến hành các xét nghiệm trước khi kết hôn có tác dụng quan trọng trong cuộc sống vợ chồng và trong việc sinh con khỏe mạnh, nhờ đó mà kiểm tra được các căn bệnh truyền nhiễm, bệnh di truyền hoặc bệnh tâm thần, từ đó có được sự chỉ dẫn của bác sĩ. ở một số nước, khi đăng ký kết hôn cần phải xuất trình giấy xét nghiệm y tế.
Kiểm tra sức khỏe trước khi kết hôn bao gồm các vấn đề:
Hỏi thăm bệnh sử: tình trạng sức khỏe hiện tại và những bệnh mắc phải, nhất là bệnh ảnh hưởng tới hôn nhân và sinh sản, tình trạng kinh nguyệt của nữ và thói quen hút thuốc, uống rượu… của hai người, lịch sử của họ hàng, chẳng hạn như tình trạng mắc bệnh của những người trực hệ.
Kiểm tra sức khỏe: kiểm tra toàn cơ thể, chú ý trạng thái tinh thần và hình thể, tình trạng phát triển của cơ quan sinh dục và bệnh tật, nếu cần thiết có thể làm thêm một số xét nghiệm.
Kiểm tra hỗ trợ: kiểm tra huyết niệu và chức năng gan, nếu cần có thể kiểm tra siêu gan B, xét nghiệm HIV, kiểm tra nhiễm sắc thể, hormone và đo chỉ số IQ.
Tư vấn và hướng dẫn: dựa vào phân loại tình trạng xét nghiệm mà chỉ dẫn các vấn đề sinh sản, sinh hoạt tình dục và trạng thái.
Kiểm tra trước khi kết hôn sẽ có lợi cho nam nữ thanh niên bởi qua đó có thể phát hiện những bệnh mà trong thời gian họ tạm thời không nên kết hôn, chẳng hạn như bệnh viêm gan truyền nhiễm,lao, bệnh hoa liễu, bệnh tâm thần hoặc một số bệnh khác. Nếu những người mắc bệnh này mà vẫn kết hôn thì bệnh tình có thể nặng hơn do mệt mỏi, hoặc bệnh sẽ lây truyền sang vợ (hoặc chồng) qua sinh hoạt tình dục. Do đó, cần được kiểm tra chữa trị để bệnh tình thuyên giảm hoặc khỏi hẳn mới kết hôn. Ngoài ra, kiểm tra trước khi kết hôn còn có thể phát hiện những bệnh ảnh hưởng đến sinh hoạt tình dục như dị tật ở cơ quan sinh dục, cần được điều trị rồi mới kết hôn.
Hiện nay có hàng trăm loại bệnh di truyền, nếu không có phương pháp chữa trị sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe bản thân và con cái. Nhờ có kiểm tra trước khi kết hôn mà chúng ta có thể kịp thời phát hiện tình trạng sức khỏe của hai người, đồng thời thầy thuốc căn cứ vào tình hình thực tế bệnh tật để xem xét mức độ nguy hiểm và tính di truyền của bệnh, từ đó đưa ra những hướng dẫn để nâng cao sức khỏe của hai người và để sinh ra một đứa con khỏe mạnh. Kiểm tra sức khỏe trước khi kết hôn là bước đi đầu tiên ngăn ngừa một số bệnh di truyền phát sinh và biện pháp quan trọng đảm bảo sức khỏe và hạnh phúc cho cuộc sống của đôi vợ chồng trẻ.