Mụn trứng cá là một bệnh da với nhiều biểu hiện: mụn đầu đen hay đầu trắng (do tắc nghẽn lỗ chân lông), mụn mủ và những nốt cục dưới da. Mụn trứng cá thường gặp nhất trên mặt, nhưng cũng có thể thấy ở cổ, lưng, ngực, vai và cánh tay.
Các dạng mụn trứng cá thường gặp ở lứa tuổi thanh thiếu niên, tuy nhiên cũng có thể gặp ở những lứa tuổi khác. Thông thường mụn trứng cá sẽ tự hết sau vài năm mà không cần điều trị. Mụn trứng cá có thể gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến tâm lý bệnh nhân. Mụn trứng cá không điều trị có thể để lại sẹo vĩnh viễn. Để tránh sẹo do mụn trứng cá gây ra, điều trị mụn trứng cá là cần thiết. Những vết sẹo này có thể xóa được bởi bác sĩ Da liễu.
Mụn trứng cá được tạo ra như thế nào ?
Vệ sinh kém, thức ăn…không phải là nguyên nhân gây mụn trứng cá
Testosterone, là một hóc môn có cả ở nam và nữ, tăng trong suốt giai đoạn dậy thì và kích thích những tuyến bã lớn ra, sinh nhiều chất nhờn .Chất nhờn nhiều trở nên dày dính và hình thành nút chặn lỗ chân lông. Vi khuẩn sống trong nang lông hoặc chất nhờn gây ra sưng, đỏ,mủ và đưa đến kết qủa cuối cùng là tạo ra những tổn thương đa dạng trên da
Các dạng mụn trứng cá
Mụn đầu trắng, đầu đen hay mụn mủ thường gặp ở thanh thiếu niên.
Mụn trứng cá sớm xuất hiện ở trẻ nhỏ được gọi mụn trứng cá trước tuổi dậy thì. Mụn trứng cá nặng và tạo thành những cục có chứa mủ ở dưới da được gọi là mụn trứng cá nang; dạng này thường gặp ở nam.
Dạng mụn trứng cá ở người trưởng thành có thể liên quan tới hóc môn, có thai, mãn kinh hay ngừng uống thuốc ngừa thai. Dạng mụn trứng cá nặng ở nữ trưởng thành xuất hiện lúc có kinh và rụng trứng hoặc trong suốt chu kỳ kinh nguyệt nên được điều trị.
Trứng cá nhẹ khi chỉ có mụn đầu đen hoặc đầu trắng; trung bình khi có thêm một số mụn mủ, cục; nặng khi nổi thêm nhiều cục, nang đau nằm sâu dưới da.
Có rửa mặt hay không cũng không ảnh hưởng đến mụn trứng cá. Tuy nhiên, cách tốt nhất là nên rửa mặt với chất tẩy rửa nhẹ với nước ấm hàng ngày. Việc rửa mặt quá thường xuyên và chà xát quá mạnh có thể làm cho mụn trứng cá nặng thêm.
Chế độ ăn uống
Thức ăn không gây ra mụn trứng cá. Tuy nhiên, dường như có vài loại thức ăn làm mụn trứng cá trở nên trầm trọng hơn. Nên tránh các thức ăn có đường, ngọt, béo….
Mỹ phẩm
Tốt nhất là không dùng mỹ phẩm trong thời gian bị mụn trứng cá. Nếu cần thiết dùng một ít mỹ phẩm có thể chấp nhận được, chẳng hạn như những chất làm ẩm da hay mỹ phẩm không có dầu, tan trong nước. Nên chọn những sản phẩm “non-comedogenic” (không gây ra mụn đầu trắng hay đầu đen) hoặc “non-acnegenic” (không gây mụn trứng cá). Nên nhớ phải rửa mặt vào mỗi buổi tối để tẩy các mỹ phẩm đã dùng với xà phòng hay chất tẩy rửa nhẹ với nước.
Dung dịch chứa thuốc điều trị mụn trứng cá có màu da người có thể che vết tích do mụn gây ra một cách an toàn. Dạng phấn xốp kết hợp với hoạt chất không chứa dầu có thể dùng được.
Lưu ý nên che mặt lại khi dùng gel hay chai xịt tóc.
Điều trị
Điều trị mụn trứng cá là một quá trình liên tục. Mục đích điều trị mụn trứng cá là phải ngăn những đợt mụn mới bộc phát. Những vết tích do mụn trứng cá gây ra cần phải được chữa lành và được cải thiện theo thời gian. Nếu mụn trứng cá không được cải thiện sau 2-3 tháng điều trị, cần phải thay đổi phác đồ khác theo ý kiến của bác sĩ Da liễu.
Đôi khi, những phát ban do mụn trứng cá có thể do những nguyên nhân khác như dùng mỹ phẩm, một số dung dịch hay một số thuốc uống. Khá nhiều những dung dịch hay kem bôi (không cần toa bác sĩ) có thể gây ra mụn trứng cá nhẹ hoặc làm da trở nên khô hơn, do đó cần đọc chỉ dẩn sử dụng một cách cẩn thận.
Thuốc dùng tại chỗ
Bác sĩ Da liễu của bạn có thể kê một loại kem, gel, hay dung dịch bôi có chứa chất giống vitamine A, benzoyl peroxide, hay kháng sinh nhằm hạn chế tắc nghẽn lỗ chân lông và sự phát triển của vi khuẩn. Những chế phẩm này có thể gây khô da và tróc vẩy. Bác sĩ Da liễu sẽ cho bạn những lời khuyên về cách sử dụng thuốc an toàn và làm thế nào để hạn chế tác dụng phụ.
Nếu bạn dự định sẽ mang thai, hay đang có thai hay cho con bú, nên thông báo cho bác sĩ trước khi bắt đầu dùng bất kỳ một thuốc nào (kể cả thuốc bôi).
Không nên cạy, gãi, móc, nặn mụn vì khi được nặn ra, chúng sẽ trở nên viêm đỏ hơn, sưng tấy lên, và có thể để lại sẹo
Đường uống
Những kháng sinh uống như: tetracycline, doxycycline, minocycline, azithromycine hay erythromycine thường được kê toa. Có thể dùng thuốc viên ngừa thai nhưng phải theo dõi thận trọng tác dụng phụ.
Những phương pháp trị liệu khác
Trong những trường hợp mụn trứng cá nặng không đáp ứng với điều trị, isotretinoin có thể được dùng. Những bệnh nhân dùng isotretinoin cần phải biết những tác dụng phụ của thuốc này. Theo dõi thường xuyên trong những lần tái khám là cần thiết. Khi dùng thuốc này không được có thai, vì thuốc có thể gây quái thai.
Nữ giới cũng có thể dùng hóc môn sinh dục nam hoặc những thuốc làm giảm hóc môn sinh dục nam nhằm giúp cải thiện tình trạng mụn.
Liệu pháp ánh sáng quang học với bước sóng có ánh sáng xanh có thể giúp ích trong điều trị mụn trứng cá.
Bác sĩ Da liễu của bạn sẽ đánh giá tình trạng mụn trứng cá của bạn và khuyến cáo những công thức điều trị thích hợp; tùy vào tuổi, giới, dạng mụn trứng cá mà bạn mắc phải.
